‘Joseph A. Boyd zit nog steeds onder m’n huid’

Castricum – Op 5 mei volgend jaar viert Nederland dat het 75 jaar terug bevrijd werd van de bezetter. Dit wordt in 2019 en 2020 herdacht. In de aanloop naar Bevrijdingsdag besteedt deze krant periodiek aandacht aan dit thema en laat hierbij inwoners aan het woord.

In dit artikel een interview met John Heideman (54), geboren in Bakkum en tegenwoordig woonachtig in St. Pancras. In het dagelijks leven is hij onderwijsassistent aan het Jac. P. Thijsse College. Daarnaast is Heideman amateur-historicus en schrijft hij boeken over de Tweede Wereldoorlog in Castricum, houdt hierover lezingen, verzorgt rondleidingen en organiseert battlefield tours in Normandië, de Belgische Ardennen en Auschwitz.

Pakketje

De interesse in de Tweede Wereldoorlog ontstond bij Heideman al als kind. De gekte die oorlog voedt, zoals angst, macht en hebzucht, fascineerden hem. In 2007 besloot hij hier wat mee te gaan doen. Heideman: ,,Ik werd getriggerd door een artikel in Dagblad Kennemerland. Hierin werd beschreven dat een familie aan de Ruiterweg in Castricum bij het renoveren van de woning bij toeval een pakketje vond dat brieven en kazernefoto’s bleek te bevatten, die aan de Duitse militair van Poolse afkomst (Joseph Raatz) hadden toebehoord. Ik kwam in het bezit van het pakketje en besloot vanaf dat moment dat ik alles aan de weet wilde komen over Castricum in de Tweede Wereldoorlog. Zo kwam ik in contact met drie Duitse oorlogsveteranen, die toen al ruim in de 80 waren. Iets in mij zei dat ik snel alles op alles moest zetten, wilde ik nog meer overlevenden spreken. Ik kwam aan zoveel informatie dat ik het jammer vond wanneer deze in een la zou blijven liggen. Ik tekende mijn bevindingen daarom op in een boek.”

Missie

Waar komt de drive van Heideman vandaan? Hij omschrijft het doen van onderzoek als ‘het leukste wat er is’. ,,Ik kom er achter dat er nog zoveel onbekend is over W.O. II. Er is in Castricum in de oorlog heel veel gebeurd en ik kom nog steeds nieuw materiaal tegen. Het is mijn missie om alles boven water te krijgen. Mijn onderzoek zal daarom nooit stoppen. Ik wil dat we lering trekken uit hetgeen er in het verleden is gebeurd.”

Zwarte bladzijde

Heideman vertelt dat het tot nu toe verrichte onderzoek hem veel heeft gebracht. ,,Het heeft mij enorm verrijkt qua inzicht en het zette mij met twee benen op de grond. Ik begon nog meer te waarderen dat ik in een land geboren ben waar alles kan en mag. Het leerde mij ook de andere kant van het verhaal kennen. Ik ontmoette lieve mensen, ook onder de Duitsers, die aangaven het moeilijk te hebben gehad met de opdracht die zij tijdens de oorlog moesten uitvoeren. Ze vertelden mij wat dit met ze had gedaan. De meeste van hen waren blij om dit na zoveel jaren met mij te kunnen delen. Het leerde mij veel over de andere kant van de zwarte bladzijde. Ook de bijzondere rechtsgang na de oorlog met betrekking tot ‘foute’ Nederlanders rekent hij tot de zwarte bladzijde. ,,Er is hen veel leed aangedaan”, aldus Heideman. Hij komt hierop in zijn derde boek uitgebreid terug.

Indrukwekkend

Heideman geeft aan dat hem een aantal dingen tijdens zijn zoektocht hebben geraakt.

,,Ik had twee keer een gesprek met Bernhard Scholz, een Duitse soldaat die tijdens de oorlog bij de voormalige radarpost aan de Geversweg gelegerd was en stil verzet pleegde. Hij was getrouwd met de Castricumse Nel Heere.

Ook interviewde ik de weduwe van Horst Schützendübel. Hij was de grote technische man op de radartoren ‘de Grosse Elefant’, die in de Castricumse duinen stond. Indrukwekkend was ook het achterhalen van de namen en de gezichten van aangespoelde geallieerden. Van de 60 aangespoelde lijken liggen er 34 begraven bij de Dorpskerk. Omdat ze voor ons vaderland zijn gestorven wilde ik er een gezicht bij hebben. Zeventien van hen hebben we inmiddels in beeld kunnen brengen.”

Interneringskampen

Via de inmiddels overleden Dirk van Berge hoorde Heideman de duistere geschiedenis met betrekking tot de interneringskampen die na de oorlog voor ‘foute’ Nederlanders waren ingericht. ,,Zij ondergingen vreselijke ontberingen. Dit was kwaad met kwaad vergelden”, aldus Heideman. In zijn derde, nog uit te brengen boek, komt hij hier uitgebreid op terug.

Als laatste indrukwekkende feit noemt Heideman het verhaal over Joseph Arthur Boyd, een 21 jarige Britse soldaat, die vlak na de bevrijding omkwam. ,,Hij is onder m’n huid gaan zitten”, zegt Heideman. “Hij maakte eerste D-day mee, daarna de Slag om Normandië en het einde van de oorlog. Door een noodlottig ongeval liet hij het leven op 17 mei 1945. In 2008 sprak ik hierover met James Wilson, een vriend van Boyd uit dezelfde legereenheid.”

Bevrijdingsdag

Wat betekent Bevrijdingsdag persoonlijk voor Heideman?

,,Het onderzoek heeft mij geleerd dat idioterie, hebzucht en macht vaak aan de basis liggen van oorlog, waarbij een handjevol mensen het lot velt over miljoenen mensenlevens. In de Tweede Wereldoorlog draaide alles om het uitmoorden van een bepaalde groep mensen. Ik zie ook nu weer een eng wereldje ontstaan doordat het populisme en nationalisme opnieuw de kop opsteekt. Ik voel mij bevoorrecht in een vrij land te mogen leven, maar dit neemt niet weg dat we altijd voor onze vrijheid moeten blijven vechten en waakzaam moeten blijven”, aldus een bevlogen Heideman.

 (Foto: John Heideman bij het graf van de Britse soldaat Joseph Arthur Boyd)

Tekst en foto: Henk de Reus