Vrijwilligers zijn onmisbaar voor PWN

Foto boven:
Boswachter Wouter Bol: ,,Vrijwilligers zijn voor PWN van onschatbare waarde.” (Foto: Henk de Reus)

Castricum – PWN beheert ruim 7.300 hectare in het Noordhollands Duinreservaat en de Kennemerduinen. Het wordt hierin ondersteund door vele vrijwilligers. Zij leveren een onmisbare bijdrage door het verzamelen van gegevens over de aanwezige flora en fauna, beheer werk te doen, het gidsen van bezoekers, of het creëren van stuifplekken. Boswachter Wouter Bol legt uit waarom zij belangrijk zijn voor PWN.

Door Henk de Reus

Voordat Wouter Bol met een aantal vrijwilligers op pad gaat legt hij uit waarom onderzoek van belang is voor PWN. ,,Bij PWN hebben we een breed opgezet onderzoek-/ monitorings-programma. Dat bestaat grofweg uit drie verschillende onderdelen: signalerende monitoring, evaluerende monitoring en verdiepend onderzoek. Bij de signalerende monitoring doen vrijwilligers en boswachters onderzoek via een protocol. Aan de hand van de verkregen gegevens probeert PWN een goed beeld te krijgen van de trends van de populaties van verschillende soortgroepen, zoals bosuilen, boommarters, roofvogels, zandhagedissen, dagvlinders, broedvogels, wantsen, wilde bijen en planten/mossen. Evaluerende monitoring heeft te maken met beheeringrepen in het duingebied, zoals het inzetten van Schotse Hooglanders en Exmoorpony’s voor begrazing. Verdiepend onderzoek vindt plaats wanneer er behoefte is aan uitgebreid onderzoek naar bijvoorbeeld stikstofdepositie, vossenterritoria of het voorkomen van kevers die afhankelijk zijn van dood hout. De vrijwilligers die nu op pad gaan houden zich bezig met onderzoek door signalerende monitoring. Zij kunnen zo dadelijk zelf het beste uitleggen wat zij precies doen.”

Hierna trekt hij met vier vrijwilligers op de fiets het duingebied in. Bij de Wei van Brasser stapt men af. Hier krijgen de vrijwilligers wat aanwijzingen van Wouter voordat ieder zijn/haar eigen weg gaat. De grijze lucht heeft inmiddels plaats gemaakt voor een blauwe lucht met afwisselend wolken. Prima weer om op onderzoek uit te gaan.

Voordat iedereen zijn eigen weg gaat geeft Wouter Bol eerst aanwijzingen. (Foto: Henk de Reus)

Zeldzame planten

Wim de Groot (67) en Jeanette den Herder (65), die voorheen samen een artsenpraktijk in Bakkum hadden, onderzoeken en monitoren zeldzame planten en mossen. Jeanette: ,,Ik ben al jaren lid van een planten- en mossenwerkgroep en districtscoördinator van Floron Noord-Holland Midden. Ik werd in 2015 door Thea Spruijt, plantenonderzoekster bij PWN geïntroduceerd. Helaas is Thea ziek geworden en overleden. Een groot gemis, want zij had een ongeëvenaarde kennis. Ik begon met het monitoren van het zandviooltje. Inmiddels zijn dit 11 planten-en mossensoorten zoals stofzaad, veldgentiaan en aardkastanje. Mijn man Wim is na onze pensionering ook enthousiast geworden.” Wim: ,,Vanochtend zoeken en tellen we kleine steentijm. We bakenen een gebied van 50 bij 50 meter af met oranje vlaggenstokken op de hoeken. Met gele prikkers worden alle groeiplekken gemarkeerd en geteld.”

Jeanette zegt dat zij en Wim het hele jaar veel tijd in de duinen doorbrengen. Hiervoor beschikken zij over een struinvergunning. Jeanette vindt het fijn dat ze door het monitoren een bijdrage kan leveren aan het onderzoek door PWN. ,,Ik beschouw het duingebied als m’n achtertuin en door het werk breid ik m’n eigen kennis op ecologisch terrein uit. Ook de contacten met boswachters en andere vrijwilligers zijn leuk.”

Wim en Jeanette markeren de groeiplekken van de kleine steentijm met gele prikkers. (Foto: Henk de Reus)

Kevers

Iets verderop ligt Henk de Bruijn (74) languit in het gras. Na zijn pensioen in 2012 is hij bijna dagelijks bezig met onderzoek naar de samenhang (ecologie) tussen insecten met elkaar en met hun omgeving. Hij heeft zich toegelegd op kevers in duinbiotopen. Henk toont een plastic bakje waarin een aantal kleine, kruipende veelpotige diertjes zitten. Hij wijst met z’n vinger naar de grootste onder hen en zegt ,,Dit is een veenmol (een soort sprinkhaan). Ik graaf tientallen lege plastic bekers in de grond in gebieden met al dan niet onderstoven duinvegetaties, struikbosjes en poeloevers. Daar vallen de duinkevertjes in. De gevangen exemplaren verzamel ik eens per week. Thuis bekijk ik onder een microscoop welke soorten kevers van 2-20 mm het zijn. Zo kom ik aan de weet wanneer en waar elk van de meer dan 500 gevangen soorten actief is. De gevonden kevers zijn een indicatie voor de aanwezigheid van andere insecten en insecteneters. Vooral de vele vrij zeldzame soorten geven de meerwaarde van deze duingebieden aan.” Zijn bevindingen meldt Henk in een jaarverslag aan het PWN, dat hiermee rekening houdt bij het beheer. ,,Het veldwerk houdt mij in beweging en ik geniet van de verbondenheid met de natuur.”

Henk toont de laatste opbrengst, een doosje met gevangen duinkevers. (Foto: Henk de Reus)

Dagvlinderroutes

Harry den Besten begon vier jaar geleden als vrijwilliger bij PWN. ,,Het leek mij leuk om een zinvolle bijdrage te kunnen leveren aan natuurbehoud en natuurbescherming, zeker nu de natuur en de biodiversiteit in Nederland op veel plekken ernstig bedreigd wordt.” Vlindertellingen blijken vaak een goede indicator voor andere insectensoorten. Harry houdt zich bezig met het monitoren van twee dagvlinderroutes. Hij is hier ongeveer drie uur per week mee bezig. Harry: ,,Soorten en aantallen dagvlinders worden volgens een landelijk systeem geteld. De gegevens voer ik in via een app van PWN. Ze worden later doorgegeven aan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De meerjarige gegevens worden gebruikt voor beleidsontwikkeling die ertoe moet leiden dat natuurbehoud en natuurbescherming een positieve boost krijgen. Bij de totstandkoming van dit beleid werken PWN, de Vlinderstichting en het CBS samen.”

Harry geniet van de dieren en planten die hij tijdens het tellen ziet. ,,Hoe meer je kijkt, hoe beter je de grote diversiteit in dieren/planten en ook kleuren gaat zien. Omdat je een vergunning krijgt om ook van de paden te mogen afwijken zie je vaak meer dan anders het geval zou zijn geweest. Mijn verbinding met de natuur wordt door het vrijwilligerswerk versterkt.”

Bij twijfel van een vlindersoort raadpleegt Harry een catalogus. (Foto: Henk de Reus)

Gebruik gegevens

Wouter: ,,Via de verkregen gegevens beoordelen we of er bijsturing nodig is of dat er nog nabeheer moet plaatsvinden. Zo houden we de vinger aan de pols als het gaat om populatietrends van kwetsbare typische duinsoorten die bij ons voorkomen. Denk aan bepaalde soorten planten, insectensoorten, bosuilen, roofvogels en boommarters. Als één van deze soorten een negatieve trend laat zien kijken we of dit ook geldt voor andere soorten die afhankelijk zijn van dezelfde soort leefomgeving en kunnen we aan de beheerknoppen draaien om de soorten er weer bovenop te helpen.”

Belang vrijwilligers

Wouter: ,,We kunnen het onderzoekswerk alleen maar doen met behulp van vrijwilligers. Ze zijn onze ambassadeurs en een aanspreekpunt voor bezoekers als het gaat om informatie en het verkrijgen van feeling met ons terrein. Ze dragen bij aan een steeds completer beeld van de werking van het ecosysteem in de duinen. Naast onderzoekvrijwilligers zijn er ook onderhoud- en beheervrijwilligers, vrijwilligers die rondleidingen/educatie verzorgen en mensen die werkzaam zijn in het bezoekerscentrum. Nieuwe vrijwilligers zijn welkom. Kennis en ervaring zijn een pré maar niet noodzakelijk. Enthousiasme en inzet zijn belangrijker.”

Wilt u zich aanmelden als vrijwilliger bij PWN, ga dan naar https://www.pwn/vrijwilligers voor meer informatie.