‘Aanbesteding op voorhand een gelopen race’

Castricum – In mei verscheen het evaluatierapport van het eerste jaar JeugdzorgPlus bij Antonius. Het rapport is nog niet door de raad behandeld en periodiek overleg bij de gemeente Castricum heeft niet geleid tot agendering van het onderwerp. CKenG organiseerde daarom afgelopen donderdagavond een themabijeenkomst met deskundigen en andere betrokkenen in Fase Fier.

Hans Boot

Sinds februari 2019 biedt de stichting Horizon gesloten jeugdzorg (JeugdzorgPlus) aan in voormalig kindertehuis Antonius in Bakkum. Castricum is een van de 18 gemeenten die met deze jeugdzorgaanbieder na aanbesteding een contract voor twee jaar heeft gesloten.

Als eerste spreker kreeg Roel Beems, fractievoorzitter van CKenG, het woord van voorzitter Mees Hartvelt. Beems betreurde dat veel andere fracties van de raad ‘niet over dit onderwerp willen discussiëren en dat deze avond niet kon plaatsvinden in het gemeentehuis’. De bijeenkomst vond coronaproof plaats in de zaal van Fase Fier, waar circa 24 deelnemers, waaronder enkele raadsleden, konden worden geteld. Het college, dat in dit geval medeopdrachtgever is, was niet vertegenwoordigd.

‘Dubieus’

Beems benadrukte dat de bijeenkomst ‘niet bedoeld was om de stichting Horizon zwart te maken, maar om te evalueren wat er de afgelopen twee jaar niet goed was gegaan’. Dat bleek in de loop van de avond heel wat te zijn, nadat ook andere inleiders hun zegje hadden gedaan. De fractievoorzitter vertelde hoe groot de druk in 2018 was geweest op de aanbesteding: ,,Deze zorg werd verkocht alsof het om stofzuigers ging. De rol van Horizon was dubieus. Zij liet een dochteronderneming het voorwerk doen. Bovendien stond er zogenaamd een holding boven die op Curaçao gevestigd zou zijn. Ik vraag me af waarom de raadsleden vooraf zo slecht zijn geïnformeerd.”

‘Duiventil’

Boeiend, maar ook schrijnend was het verhaal van onderzoeksjournalist Helene van Beek. Zij is de schrijfster van het boek ‘Kinderen van de Staat’ over de decentralisatie van de jeugdzorg dat op 30 oktober verschijnt. Van Beek stelde dat de problemen ‘zich opstapelden door een toename van de gesloten jeugdzorg en een falend beleid.’

De journalist kwalificeerde Transferium nog steeds als ‘een prima instelling’ en zette grote vraagtekens bij Horizon: ,,Zij beloven veel, maar maken weinig waar en dat geldt niet alleen voor de vestiging in Bakkum. De gemeenten doen veel te weinig research, maar dat heb ik zelf wel gedaan. Antonius is een duiventil, het personeel vliegt in en uit. Er ontbreekt een school, wat ook een heikel punt is en een verplichting om subsidie te krijgen. De wethouders weten niet wat ze inkopen en de gemeenten springen in het diepe. Heel veel stukken worden niet openbaar gemaakt en er is geen scheiding tussen de belangen van de gemeente en die van Horizon.”

De journalist uit Nijmegen probeerde een interview met wethouder Ron de Haan te regelen, maar dat werd geen succes: ,,Ik was welkom voor maximaal een uur voor een rondleiding en een gesprek met daarbij de verplichting dat de manager van Antonius erbij was. Toen ben ik vorig jaar september op een zondag naar Bakkum gereden om daar even een kijkje te nemen en kwam erachter dat er veel ontbreekt aan de inrichting van de kamers.”

‘Onder het tapijt’

Jeugdrechtadvocaat Meike Terhorst nam daarna de microfoon over. Zij vertelde betrokken te zijn geweest bij de gevolgen van de aanbesteding van JeugdzorgPlus, maar was nu op persoonlijke titel aanwezig. Over de procedure vertelde zij: ,,Ik merkte dat daarmee de hand was gelicht na inzage van de stukken en het is mij een raadsel dat Transferium opzij is gezet. Haar zorgaanbieder Parlan spande nog wel een kort geding aan tegen de beslissing, maar heeft dat verloren. Horizon beschikte over veel meer geld dan Parlan en dat telde ook mee voor de doorslag. Uiteindelijk heeft de minister geconcludeerd dat het niet goed was gegaan met de jeugdzorg in de kop van Noord-Holland, maar alles werd met de mantel der liefde bedekt.”

Terhorst noemde vervolgens een groot aantal tekortkomingen: ,,Het gebouw van Antonius was totaal ongeschikt, er was geen therapie en jongeren werden vaak urenlang opgesloten. Voor doorstroming naar Transferium stak men een stokje en iedereen werd er ontzettend moe van. Veel klachten werden bij de wethouders ingediend, maar die schoven alles onder het tapijt. Neem nou het steekincident bij het station van Castricum. Jongeren worden daarvoor zwaar gestraft, maar Horizon en de gemeente blijven buiten schot. Ik vind het absoluut onaanvaardbaar dat een jeugdaanbieder die slechte zorg levert een monopolypositie heeft.”

‘Rad voor ogen’

Vierde en laatste inleider was Yvonne Riemsdijk, fractieassistent van de Partij voor de Dieren in Alkmaar. Ook zij wees op de bezwaren tegen de aanbesteding en de mankementen aan het gebouw: ,,Het pand is rijksmonument, waardoor aanpassingen lastig kunnen zijn. De brandveiligheid baart ons zorgen, evenals de destructieve gevolgen van het structurele probleem met softdrugs. Horizon heeft te hoog gegokt, maar de colleges vinden dat deze aanbieder voldoende inspanningen heeft getoond. Op voorhand was de aanbesteding een gelopen race en de raadsleden is een rad voor ogen gedraaid. Wij zullen echter blijven streven om de onderste steen boven te krijgen, omdat de kwetsbare jongeren dat verdienen.”

Na de pauze was er gelegenheid voor discussie en het stellen van vragen aan de hand van onderwerpen als kaderstelling, controle, financiën en veiligheid. Dit naar aanloop naar de volgende aanbesteding in 2021 van de betreffende zorg en de vraag wat er verder van belang is over processen en procedures. Daarbij kwam onder meer naar voren dat er schimmigheid bestaat over de bedragen die worden uitgegeven. Opvallend was de reactie van een bewoner uit Bakkum die vlakbij Antonius woont: ,,Ik ben verbijsterd over wat ik vanavond heb gehoord. Wij hebben niet direct overlast van de jongeren, maar vindt er wel inspectie plaats?” Het antwoord daarop van de onderzoeksjournalist luidde: ,,Het inspectierapport was verre van positief, maar werd wel met trots door Horizon ondertekend.”

Nog confronterender was het antwoord van Beems op een vraag van zijn partijgenoot Mariska Tauber wat er gebeurt met kinderen die uit Antonius weglopen en niet meer terugkeren: ,,Niemand, ook de politie niet, onderneemt actie om deze cliënten op te sporen en na veertien dagen worden ze door Antonius uitgeschreven.”

Conclusie

De algemene conclusie die uit deze bijeenkomst valt te trekken, is dat deze meer aandacht had verdiend vanuit de politiek. Het logische gevolg daarvan is een politieke behandeling in aanwezigheid van de wethouder Jeugdzorg en Jongerenbeleid. De hamvraag is of de 18 colleges zich nog eens achter de oren willen krabben voor ze een nieuw contract met Horizon aangaan of zich verschuilen achter het oude versje, waarin de besluiteloosheid van de vroedschap werd gehekeld: ‘Ze dronken een glas, ze deden een plas en lieten de zaak zoals die was’.

Na de bijeenkomst gaf een woordvoerder namens Horizon de volgende reactie: ,,Wij hadden heel graag een uitnodiging ontvangen om tijdens de meeting van 24 september aanwezig te zijn en alle vragen die er leven te beantwoorden. Dat is helaas niet gebeurd.”