Foto boven:
Jennifer, Ruud en Franka Zonneveld kijken met voldoening terug op hun trip per oldtimer naar Tsjernobyl. (Foto: Henk de Reus)

Bakkum – Het idee om naar Tsjernobyl te gaan ontstond bij Ruud en Franka Zonneveld (beiden 58) nadat ze de gelijknamige HBO-miniserie in 2019 hadden gezien. Door corona stelden ze de reis uit. Afgelopen september stapten ze in een oldtimer om de situatie in Tsjernobyl met eigen ogen te zien. Het werd een bezoek dat diepe indrukken achterliet.

Door Henk de Reus

Op 26 april 1986 stond de wereld stil toen in de plaats Tsjernobyl (toen nog deel van de Sovjet-Unie) reactor 4 van de kerncentrale explodeerde. Door een bedieningsfout of technisch falen bij het uitvoeren van een veiligheidstest belandde de reactor onbedoeld in een bijna-shut-down-regime. Radioactieve straling schoot de atmosfeer in. Niet alleen vlakbij de reactor maar zelfs tot ver in West-Europa waren de gevolgen van de ramp zichtbaar. De stad Tsjernobyl ligt aan de rivier Pripjat, niet ver van de grens met Wit Rusland en telde vóór de ramp 15.000 inwoners. Vanwege de nog steeds aanwezige radioactiviteit woont er nu vrijwel niemand meer. In totaal zijn destijds 135.000 personen geëvacueerd. De ramp kostte duizenden personen mensen het leven.

Twee werelden

Franka herinnert zich het gebeuren nog heel goed. ,,We trouwden een maand na de ramp, nu 35 jaar geleden. We leefden in twee werelden: we hoorden het vreselijke nieuws over de ramp en waren tegelijkertijd druk bezig met de voorbereidingen van onze bruiloft.” Ruud: ,,Ik weet nog goed dat de boeren in Nederland de koeien op stal moesten zetten en tuinders hun sla en spinazie moesten doordraaien omdat dit niet geconsumeerd mocht worden. Hier hield de informatievoorziening op. Door het zien van de serie over Tsjernobyl kwamen we erachter wat een vreselijke ramp zich destijds voltrokken heeft. Ik wilde met eigen ogen de plek des onheils zien.”

Oldtimer

Omdat Ruud graag aan oldtimers sleutelt en er zelf enkele heeft, leek het hem leuk om hiermee op pad te gaan. Het werd de Volkswagen Passat uit 1977. Hij schafte deze in 2005 aan en legt uit waarom hij juist met deze oldtimer naar Tsjernobyl wilde rijden. ,,Noem het een stuk romantiek, of nostalgie. Het rammelt en schudt en rijdt heel anders dan een moderne auto die over de weg zoeft. Als je 100 km/uur rijdt voelt het als 150 km/uur.” Voor deze speciale gelegenheid werd de naam van de auto omgedoopt tot ‘Tsjermobyl’.

Op de heenweg was dochter Jennifer (27) Ruuds medepassagier op de 2340 kilometer lange heenreis, die langs Hannover, Berlijn, Warschau en Kovel naar Tsjernobyl voerde. Jennifer werkt bij de nucleaire reactor in Petten en is gepromoveerd op het onderwerp ‘deeltjesfysica’. Dit heeft haar interesse vergroot. Ze kon niet met haar vader mee terugrijden omdat ze eerder op haar werk moest zijn. Dit deed Franka besluiten om het vliegtuig naar Kiev te nemen om Ruud op de terugreis te vergezellen.

Indruk

Het bezoek aan Tsjernobyl is bij alle drie flink binnengekomen. Franka: ,,Het is alles bij elkaar: de RVS koepelsarcofaag van RVS en beton waarin kernreactor 4 is ingepakt, maar ook de mistroostige aanblik van de verlaten spookstad Pripjat. Je ziet alleen lege gebouwen, zoals hotels, een kinderdagverblijf en een ziekenhuis. Bomen en struiken groeien er doorheen. Het is alsof de natuur het heeft overgenomen. Ook het voetbalstadion en het pretpark, dat eigenlijk vijf dagen na de ramp zou opengaan, bieden een desolaat beeld.”

Jennifer was onder de indruk van het bezoek aan de reactors en de controlekamers. ,,Binnen de exclusion zone van dertig kilometer kreeg iedereen apparatuur om de straling te meten. De gids voerde je van controlekamer naar reactor totdat we uiteindelijk bij reactor 4 aankwamen. Vanwege de nog aanwezige straling was het dragen van een mondkapje en aangepaste kleding noodzakelijk. Het binnenlopen van controlekamer 4 was magisch. Ik besefte pas na een paar dagen wat ik gezien had en kon het niet goed in woorden omvatten.”

Ruud vult haar aan. ,,De controlekamer was het episch centrum waar het destijds is misgegaan. Het was op nucleair gebied een keerpunt in de geschiedenis. Het bepaalde wat er daarna op het gebied van kernenergie is gebeurd. Ook dat het voorkomt uit een Sovjetregime dat beweerde dat het door hun bedachte systeem superieur was, maar door deze ramp van z’n voetstuk viel. Op de resten van de apparatuur was geen enkel knopje meer te vinden. Misschien het werk van souvenirjagers?”

Franka vertelt over een wandeling in Tsjernobyl. ,,Aan weerszijden van een laan stonden bordjes. Hierop stonden de 91 namen van plaatsen die kort na de ramp ontruimd werden. Aan de achterkant van de bordjes symboliseerde een rode streep dat deze plaatsen niet meer bestonden.”

Nagelvijltje

Na het bekijken van de stad Kiev reden Ruud en Franka weer huiswaarts. Het viel ze op dat zich op de oude Sovjetweg van Kiev naar de Poolse grens, waar je 90 kilometer per uur mag rijden, voetgangersoversteekplaatsen en bushaltes bevonden. Ook reden er fietsers. Een vreemde en ogenschijnkijk gevaarlijke situatie.

In Duitsland reed er plots een politieauto voor hen met de tekst ‘Folgen Sie bitte’. Ruud: ,,Ze konden ons oldtimernummerbord niet plaatsen en moesten weten waarom ik een donkerblauw nummerbord met witte letters had.” Na wat uitleg was het goed, maakten de agenten een compliment over onze auto en konden we weer verder rijden.

Met nog 350 kilometer te gaan kregen ze technische mankementen. Ruud: ,,De auto stopte ermee omdat de hoofdbougiekabel was geoxideerd. Het contact valt dan weg. De roest moest worden weggehaald, maar er was geen garage in de buurt, dus wat doe je dan? Gelukkig had Franka een nagelvijltje in haar toilettas. Hiermee kon ik de roest met wat vijlen weghalen zodat we de rit konden vervolgen.” Een wijze les: neem altijd een vrouw mee als je op reis gaat.

Kent u ook iemand met een bijzonder verhaal? Meld het de redactie.