Castricum – De familie Dirkson is al driehonderd jaar bekend met het houden van schapen. De vader van Marijke komt van een boerderij waar ook schapen gehouden worden. In de stamboom van haar moeder komt ook een schaapherder voor. Marijkes interesse voor dit vak lijkt via de genen te zijn doorgegeven.

Door Henk de Reus

We treffen Marijke en bordercollie Bill aan in het hondenlosloopgebied. Voor Bill is het overal losloopgebied, want anders kan hij zijn taak niet uitvoeren. Dat schapen nieuwsgierig zijn blijkt wel als de verslaggever komt aanlopen. Als een stel oude wijven draaien ze allemaal de kop één kant op. Als het nieuwtje eraf is en de aanwezigheid van de vreemde snoeshaan de goedkeuring van de dames heeft gekregen gaat het grazen verder. Marijke is even langsgekomen om te zien of alles goed gaat en om instructies te geven aan één van de andere herders.

Schaaphoeder

Marijke is altijd al ‘dierminded’ en een liefhebber van de natuur geweest. ,,Na de havo ging ik naar het Clusius College in Alkmaar. Hier volgde ik de richting bos- en natuurbeheer. Daarna doorliep ik de STOAS Hogeschool. Na het behalen van het diploma koos ik ervoor om boswachter te worden. Al vanaf m’n twintigste hield ik als hobby schapen. Tja, het bloed kruipt waar het niet gaan kan, hè? Er kwam al gauw een hond bij. Ik werkte toen nog bij Staatsbosbeheer. Toen ik hoorde dat PWN in de gemeente Bergen een schaapskooi wilde gaan bouwen zei ik dat ik wel schaapherder wilde worden. Men stelde echter als eis dat ik ondernemer moest zijn en dat ik eerst moest proefdraaien. Hierna kon ik aan de slag.

‘Mooiste vak’

Marijke vertelt waarom ze haar vak zo leuk vindt. ,,Ik heb het mooiste vak van de wereld en voel mij er gelukkig bij. Ik ben gewend om te denken vanuit Natuurbeheer. In mijn beroep kan ik mijn verworvenheden inzetten. Ik houd van dieren en vind het prachtig om ze in te zetten bij het beheer en het herstel van de natuur. Je bent bezig met een andere wijze van boeren. Schapen zijn vriendelijke dieren en ze hechten zich aan je. Je krijgt er een band mee. Ze zijn intelligent en kunnen twee jaar lang vijftig mensengezichten onthouden. Ook onderling herkennen ze elkaar. Daarnaast is hun oriëntatievermogen heel goed. Ik was eens met de kudde in de duinen en liep achteraan. Op een gegeven moment wist ik niet welke kant ik op moest, maar de kudde liep feilloos de juiste richting op. Met het begrip ‘schaapachtig’ wordt ‘onnozel’ bedoeld, maar dat zijn schapen absoluut niet.”

24/7

Marijke begon haar eigen bedrijf in 2010 (Landschapsbeheer Rinnegom). Aanvankelijk was dit gevestigd in Egmond-Binnen, maar sinds eind vorig jaar in Burgerbrug. Aan het bedrijf zijn zes medewerkers (allen schaapherders) verbonden en het telt 2200 schapen, verdeeld in fokdieren, rammen en jaarlingen. Het vak vraagt volgens Marijke een grote mate van verbondenheid. ,,Ik ben 24 uur per dag beschikbaar voor het bedrijf. De dynamiek is erg hoog. Je werkt hier met levende have en dieren zijn nooit voorspelbaar. Dit geldt ook voor het werken in de natuur. Er doen zich vaak onvoorziene situaties voor waarop je moet inspelen. Dit jaar was er eerst sneeuw, daarna geen voer, vervolgens een koud voorjaar en wateroverlast. Je moet constant schakelen. Er is altijd wat en je kunt niet stilzitten.” Voor het begrazingswerk krijgt haar bedrijf opdrachten van een tiental gemeenten in Noord-Holland, natuurorganisaties en van particulieren.”

Evolutie vak

Marijke vertelt dat het vak schaapherder al 8000 jaar bestaat. ,,Toch is het geen oubollig beroep geworden. Vroeger gebruikte men de wol voor kleding en met de mest (stikstof) maakte men de akkers vruchtbaar. Vandaag de dag haalt de schaapherder stikstof uit natuurterreinen en voert deze af. Hierbij wordt de mest via een technisch proces CO₂-neutraal omgezet en teruggebracht op de akkers. Ons vak is dus 360 graden gedraaid. De herder van de toekomst is degene die ervoor zorgt dat het landschap ten nutte wordt gemaakt, dat er lokaal geproduceerd wordt en dat daarbij een brug wordt geslagen tussen landbouw en natuur, c.q. een bijdrage wordt geleverd aan circulaire landbouw.”

Missie

Als boswachter kwam Marijke erachter dat er geen verschil is tussen het bedrijven van landbouw en natuurbeheer. ,,Het is mijn missie om op een goede manier landbouw te bedrijven, maar ook goed te zijn voor de natuur. Die twee hoeven elkaar niet te bijten.

Ik ben niet vies van lamsvlees. Dit komt omdat ik het hele proces eromheen goed ken. De dieren hebben bij ons een goed leven en ze mogen oud worden. Ze worden goed verzorgd en vrij geweid. Ik heb er moeite mee als levende dieren op transport worden gezet naar het buitenland. Hier doe ik niet aan mee. Gewoon hier slachten en eten, niet levend naar het buitenland vervoeren. We importeren dieren uit het buitenland en exporteren tegelijkertijd vlees naar het buitenland. Dit geldt ook voor wol. We importeren wol uit Australië terwijl onze eigen wol naar China gaat. Waarom uitvoeren? Je zou het hier als isolatiemateriaal kunnen gebruiken. Gelukkig wordt het belang van lokaal produceren en eten steeds meer ingezien.

Als bedrijf zijn we bewust bezig om onze eigen wol geschikt te maken voor gebruik in eigen land. Daarnaast zetten wij erop in om ons bedrijf binnen drie jaar volledig circulair te hebben.”

Dan rammelt Marijke met een bak biks. Leidschaap ‘Queen’ heft haar kop omhoog, keert zich om en loopt richting Marijke. De andere schapen dreutelen achter Queen aan. Tja, als er één schaap over de dam is volgen er meestal meer. (Foto’s: Henk de Reus.)