,,Het zal niet de eerste en niet de laatste bunker zijn die zich laat zien”

Castricum – Je denkt dat je alles over de Tweede Wereldoorlog in Castricum in beeld hebt gebracht, totdat er 75 jaar na dato in de duinen een bunker wordt ontdekt waarvan je eerder geen weet had. Het overkwam John Heideman, geboren in Bakkum en tegenwoordig woonachtig in St. Pancras. In het dagelijks leven is hij onderwijsassistent aan het Jac. P. Thijsse College. Daarnaast is Heideman amateur-historicus en schrijft hij boeken over de Tweede Wereldoorlog in Castricum.

Tip

Heideman: ,,Ik kreeg een tip van een collega, die mij vertelde dat hij op een duintop een bunker had ontdekt. De exacte locatie noem ik liever niet om ‘bunkertoerisme’ te voorkomen. Ik wist nog niet van het bestaan af en ben er gaan kijken. M’n oog viel er direct op. Bovenop de duintop zag ik een vlak stuk muur. Dat moest ‘m zijn. Er zit slechts één ingang in waardoor ik globaal de binnenkant kon zien. Het is een vierkante ruimte met een geschilderde lambrisering en een witte onderkant. Mijn eerste indruk is dat het om een ‘munitiebunker’ gaat, maar zekerheid hierover kan ik pas geven als ik er in ben geweest. De bunker is mogelijk bloot komen te liggen omdat PWN ter plaatse aan het afplaggen is, teneinde de duinen te laten verstuiven.” We spreken af om de bunker later in de week samen te inspecteren.

Stützpunktgruppe

Eind 1942 besloot Hitler tot de bouw van de Atlantikwall, een verdedigingslinie tegen een mogelijke invasie van geallieerden. Het was een lange gordel van diverse geschutsbunkers. Deze liep vanaf de Noordkaap tot de Spaanse grens.

Langs de Noordzeekust was een reeks van aaneengeschakelde steunpunten (Stützpunktgruppen) aangelegd. Dit waren bunkernesten, waarvan de ligging strategisch door de Duitsers was bepaald. Een Stützpunkt is een groep bunkers die onderdeel uitmaakte van de Atlantikwall.

Een Stützpunktgruppe had een Landfront en een Seefront. De verdedigingslinie langs de kust noemde men Seefront. De verdedigingslinie van een Stützpunktgruppe tegen aanvallen vanaf de Landzijde noemde men Landfront. Een Stützpunktgruppe werd aan de landfrontzijde omgeven door tankmuren, tankgrachten en wegversperringen, etc. Binnen de Stützpunktgruppe bevonden zich Widerstandsnester. Dit waren op zichzelf staande bunkercomplexen in het landschap

Strategie

Heideman: ,,In Castricum bevond zich tijdens W.O. II ook een Stützpunktgruppe. Het steunpunt Castricum liep vanaf de zuidkant van Heemskerk tot aan Bergen en diende als kustverdediging. Binnen zo’n gebied werden op strategische plaatsen allerlei bunkernesten gebouwd. Het Stützpunkt Castricum ligt in Castricum aan Zee. Er zijn er 104 gebouwd. Na de oorlog werden er veel gesloopt, maar er bevinden zich nog steeds veel bunkers onder de duinen. Ze liggen onder een laag zand en zijn daardoor aan het zicht onttrokken. De Duitsers dachten goed na over de positie van de bunkers ten opzichte van elkaar. De schootvelden moesten elkaar overlappen. Voor de kust van Castricum bevonden zich vier grote geschut bunkers. Egmond werd door het meest noordelijke veld overlapt. Landinwaarts had men veldartillerie waarmee men richting de zee kon schieten. De hele kust was zo afgedekt.”

Inspectie

Vrijdag 7 februari liet Heideman zich afdalen in de bunker. De verslaggever mocht mee.

Het blijkt nog een hele toer om de bunker te betreden. Het is liggend wurmen om door het kruipgat van ongeveer 48 cm binnen te komen. Je moet niet claustrofobisch zijn. Het kost de verslaggever meer moeite dan Heideman. Als excuus voert de eerste aan dat de timing van de inspectie ongelukkig is, nu zijn afvalrace pas over een maand afloopt. Heideman heeft voor de zekerheid buiten een uiteinde van een touw aan een stuk betonijzer bevestigd. Het andere uiteinde voert hij door het kruipgat. Je moet er immers ook weer uit zien te komen. Eenmaal binnen constateert Heideman dat het niet om een munitiebunker, maar om een manschappenverblijf van 3 x 4 meter gaat.

Door het naar binnen vallende daglicht is op een van de wanden de tekst ’50-ST, nr. 3’ zichtbaar. ,,De letters ‘ST’ staan voor ‘Ständiger Bau’. Dit betekent dat de bunker bomvrij is”, vertelt Heideman. Hij ziet dat er ramen in de bunker hebben gezeten. Deze en de toenmalige deur zijn dichtgemetseld. In een van de wanden zit nog een gat voor de kachelpijp. Enkele kleinere gaten wijzen erop dat hierdoor leidingen liepen. Aan het plafond zijn nog ophangpunten voor lampen zichtbaar. Heideman denkt dat de Haagse Bunkerploeg de bunker al eerder heeft bezocht. Hij ziet dit aan het open gewerkte gat in het raam, dat met lossen stenen is gedicht. Het verlaten van de bunker blijkt nog een survivalklusje te zijn waarbij het touw goed van pas komt.

Puzzel

Heideman verwacht dat er door de verstuiving op den duur meer, niet eerder ontdekte bunkers, bloot komen te liggen. ,,Het zal niet de eerste en niet de laatste bunker zijn die zich laat zien. Ze vormen allemaal nieuwe, kleine puzzelstukjes als het om de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Castricum en Bakkum gaat. Ik hoop het moment dat de puzzel compleet is nog te mogen meemaken”, aldus een bevlogen Heideman”.

Foto 1: Heideman legt uit dat de letters ‘ST’ voor ‘Ständiger Bau’ staan. Dit betekent dat de bunker bomvrij is.

Tekst en foto’s: Henk de Reus