Foto boven:
Ben en Thea hebben er inmiddels 48 gelukkige huwelijksjaren opzitten. (Foto: Henk de Reus)

Castricum – Ben (93) en Thea (85) kiezen in hun jonge jaren voor het kloosterleven. Ze worden beiden op een school voor dove leerlingen gedetacheerd. Ben geeft er de jongens les en Thea de meisjes. Als Thea later van Ben balletles krijgt slaat de vonk over. Inmiddels hebben ze er 48 gelukkige huwelijksjaren opzitten.

Door Henk de Reus

Als je Ben voor het eerst ziet, denk je zeker niet met een 93-jarige te maken te hebben. Zijn uiterlijk doet denken aan iemand van midden zeventig. Hij is nog rap in de benen en loopt dagelijks een rondje van twintig minuten. Thea oogt eveneens jonger. Ze is kwiek en is nog heel helder van geest.

Poppenkast

Ben wordt in 1951 door de congregatie van de ‘Broeders van Maastricht’ bij een lagere jongensschool in Amsterdam-West gedetacheerd. Ben: ,,Met 48 leerlingen in de klas was mijn credo ‘Jongens doe je best, want dan mag je zaterdag poppenkast komen kijken’. De poppenkast had ik zelf in elkaar geknutseld. Het ding deed wonderen. Omdat de kinderen naar de zaterdag uitkeken waren ze altijd bij de les.” Ben speelt op school ook de rol van Sinterklaas, clown en mimespeler.

Onderwijs aan doveninstituut

In 1954 vraagt men een onderwijzer bij een basisschool voor dove en slechthorende kinderen in St. Michielsgestel. De algemeen overste vraagt aan Ben of deze baan hem trekt. Als deze aangeeft geen ervaring te hebben met het lesgeven aan dove en slechthorende kinderen is het antwoord van de algemeen overste simpelweg ‘Dat leren ze je daar wel’.

Ben vertelt: ,,Het was in het begin best moeilijk. De bedoeling was kinderen te begeleiden zodat ze later aan de maatschappij konden deelnemen. Het beroep ’tolk Nederlandse gebarentaal’ bestond in die tijd nog niet. Ik probeerde goed op te letten en te begrijpen wat de kinderen zeiden. Liplezen en duidelijk articuleren stond voorop. Ik volgde een opleiding logopedie en akoepedie omdat je moet weten hoe spraakklanken gevormd worden. Ik groeide er langzaam in en bedacht zelf allerlei trucjes en gebaren om de kinderen duidelijk te maken wat ik zei.” Dan trekt hij een ‘oei-oei-gezicht en maakt van zijn hand dicht bij zijn mond een letter ‘L’. ,,Dit gebaar betekende ‘Pas op hoor, want ik weet dat je liegt’. Eén leerling die nog wat gehoorresten had fungeerde als tolk als ik een leerling niet goed had verstaan.”

Na een paar jaar vraagt men Ben of hij alle klassen les wil geven in lichamelijke expressie, oftewel het uitdrukken van gevoelens. Ben: ,,Bij doven is de taalgevoelswaarde achtergebleven. Een kind kan bijvoorbeeld zeggen ‘Ik ben bedroefd’, of ‘Ik schrik van je’, maar als de bijpassende expressie niet van de houding en het gezicht zijn af te lezen kan de opmerking neutraal en minder duidelijk overkomen. Ik volgde een mimeopleiding bij pantomimespeler Rob van Reijn om expressie over te kunnen brengen.”

Bewegingsonderwijs

Later komt het verzoek of Ben de leerlingen van het voortgezet onderwijs ook bewegingsexpressie wil bijbrengen in de vorm van modern ballet. Ben: ,,Om dit verantwoord te kunnen doen besloot ik een driejarige opleiding modern ballet te volgen. Ik was de enige man tussen achttien dames. Ballet is een prima middel om gevoelens via beweging naar buiten te brengen. In de klas oefende ik met m’n leerlingen voor de spiegel. Ik paste ballet toe in samenhang met muziek en had hiermee succes.” Dat hij nog steeds lenig is laat Ben zien door wat snelle overstap danspasjes te maken en op één been een ballet attitude pose te demonstreren. Een pas de deux met Thea zit er niet in sinds zij schade opliep tijdens een operatie. Ben vervolgt: ,,Muziek en dans stonden in dienst van hoortraining. Door hoge en lage tonen, langzame en snelle tonen en hard en zacht worden accenten voelbaar gemaakt. Ik gebruikte onder andere slaginstrumenten en de melodica. Het ritme en het accent stonden in dienst van het spreken.”

Met zijn bewegingsonderwijs is Ben een pionier. Hij vertelt dat de methode landelijk en internationaal aandacht trok. ,,Ik gaf eens een demonstratie in Boedapest. Ik kende geen woord Hongaars, maar kon puur op mimiek goed met de dove kinderen communiceren.” Dan, met een grijns op het gezicht: ,,Om het de leerkrachten daar uit te leggen was een stuk ingewikkelder. Hiervoor was een tolk nodig.”

Balletles

Thea treedt op zeventienjarige leeftijd toe tot de Zusters van Choorstraat in Den Bosch en geeft les aan hetzelfde doveninstituut als Ben, maar dan aan de kleuters en de meisjes van de basisschool. Als men haar vraagt om bewegingsonderwijs aan de meisjes te geven en haar adviseert hiervoor balletlessen te nemen bij Ben, stemt ze in. Thea in een strak balletpakje en Ben in z’n maillot oefenen samen in het muzieklokaal. De contouren van de strakke balletoutfit maken duidelijk dat de Schepper het verschil tussen man en vrouw niet bij één rib had gelaten. Thea: ,,De buitenwereld dacht er het zijne van en vond dit kennelijk de kat op het spek binden, maar we hebben nooit toegegeven aan onze gevoelens en bleven trouw aan onze gelofte. Door de jaren heen groeiden we naar elkaar toe. De buitenwereld had hier problemen mee. Het heeft onze wens om te gaan trouwen vervroegd.”

Andere baan

Aan het einde van het schooljaar 1973 vertrekken Ben en Thea naar Amsterdam. Hier werkt Ben nog jaren op de J.C. Ammanschool (een basisschool voor dove kinderen). Thea werkt nog twintig jaar op de Mgr. Hermusschool voor slechthorende kinderen. Thea: ,,Om te kunnen trouwen moesten we door de paus ontheven worden van de gelofte die wij bij onze intreding hadden afgelegd. Het huwelijk vindt plaats in 1973. Ben en Thea krijgen twee zonen. Inmiddels is de familie uitgebreid met drie kleinkinderen. Ben werkt tot 1987 aan de Ammanschool en gaat op z’n 60ste met vervroegd pensioen. Hierna geeft hij op meerdere plekken in de wereld lezingen over de methode die hij zelf ontwikkeld had. Zo belandt hij in Paramaribo, Hamburg, Madagaskar, Noorwegen en Amerika. Op zijn 72ste vindt hij het welletjes en zet hij hier een punt achter.

Het echtpaar verhuisde 45 jaar terug naar Castricum en heeft er inmiddels 48 gelukkige huwelijksjaren opzitten. Waar de combinatie kloosterleven en balletles al niet toe kan leiden…