„Het belang van vrijheid moet aan volgende generaties worden doorgegeven”

Op 27 januari 2020 is het 75 jaar geleden dat concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz, hét internationale symbool van de Holocaust, werd bevrijd. Om mensen in hun eigen gemeente te betrekken bij dit oorlogsverleden, is op verzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei een tijdelijk lichtmonument ontworpen door kunstenaar en innovator Daan Roosegaarde. Het monument draagt de naam ‘Levenslicht’ en bestaat uit 104.000 lichtgevende stenen, gelijk aan het aantal slachtoffers uit Nederland. Het kunstwerk staat symbool voor de impact van de Holocaust. De stenen zijn verdeeld over de verschillende gemeenten waar Joden, Roma en Sinti woonden en hun leven leefden; soms al generaties lang. Het lichtmonument zal vanaf 24 januari aanstaande ook in Castricum te zien zijn.

Stilstaan bij Holocaustslachtoffers

Doel van dit lichtmonument is het bewustzijn te vergroten dat in heel Nederland Joden, Roma en Sinti woonden en dat de mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vervolgd, gedeporteerd en vermoord, plaatsgenoten of buren waren.

Burgemeester Toon Mans: „In Castricum zijn in de laatste wereldoorlog 32 Joden gedeporteerd en omgebracht. Hun namen zijn terug te vinden op de gedenksteen bij de Dorpskerk. Ik vind het dan ook belangrijk dat Castricum meedoet aan deze speciale herdenking. Het lichtmonument zal daarom ook te zien zijn in Castricum, in de vorm van 32 lichtgevende steentjes.”

Lichtgevende stenen

Het idee van de kunstenaar is ontsproten aan een Joodse traditie. Als Joden een graf bezoeken, laten ze vaak een steen(tje) achter. Met dit eeuwenoude gebaar eren ze hun doden en houden ze de herinnering aan hun dierbaren levend. Door een steen op het graf te leggen leveren de nabestaanden een blijvende bijdrage aan die grafsteen.

In gesprek met Holocaustoverlevenden en hun familie kwam Daan Roosegaarde tot het ontwerp van ‘Levenslicht’.

De stenen bevatten een speciale coating waardoor ze in het donker om de paar seconden oplichten en weer uitdoven, als een ademhaling in licht. Daarmee symboliseren ze het leven dat nu in de gemeente gemist wordt. Door stil te staan bij het gemis van de plaatsgenoten bij ‘Levenslicht’ blijft de herinnering aan de slachtoffers levend.

Tastbare herinneringen

Burgemeester Mans vindt dat er, naast de deportatie van Joden, meerdere redenen zijn om speciaal aandacht te schenken aan 75 jaar bevrijding. „Er is in Castricum veel, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, gebeurd. Zo bevond zich hier vlak na de oorlog een van de interneringskampen voor NSB’ers. Castricum heeft daarnaast te maken gehad met evacuaties, de V1 installaties, de Atlantikwall en de vele bunkers, waaronder de Kunstbunker. Ze zijn een tastbare herinnering aan W.O. II. Ik vind het belangrijk dat we beseffen dat vrijheid een groot goed is dat we aan andere generaties moeten doorgeven. Kijk maar eens om je heen wat er in de wereld gebeurt.”

Betekenis

Wat betekent het voor hem persoonlijk dat Castricum aan het project ‘Levenslicht’ meedoet?

Mans: „Ik blijf mij verbazen over wat er allemaal tijdens W.O. II is gebeurd en hoeveel mensen er slachtoffer zijn geworden van een regime. Het heeft voor een groot deel onze geschiedenis bepaald. Ik vind het nog steeds onvoorstelbaar dat de Joden het zo hebben moeten ontgelden. Het raakt mij ook persoonlijk. Daarom is er in 2013 het Joods Monument bij de NH Kerk onthuld.”

Onthulling

Het lichtmonument bevindt zich bij het Joods Monument (Dorpskerk) en zal op 24 januari om 19.00 uur door de burgemeester worden onthuld. Het bestaat uit een ronde plaat, waarop de lichtgevende steentjes zijn gelegd.

Tekst: Henk de Reus

(Foto: Burgemeester Toon Mans legt, naar Joods gebruik, een steentje op het Joods monument bij de Dorpskerk – Henk de Reus)