Castricum – Een groep bezorgde inwoners van de gemeente doet onderzoek naar de overlast door houtkachels. Vier maanden lang hebben zij, in samenwerking met een specialist, op verschillende plekken in de gemeente metingen verricht. ,,Lokale bronnen zijn soms net zo erg als de uitstoot van fijnstof door Tata Steel.’’
Door Ans Pelzer
Dat in Beverwijk en Wijk aan Zee, door de uitstoot van Tata Steel, veel schadelijke en kankerverwekkende stoffen (PAK’s) voorkomen is bekend. Een RIVM rapport uit 2021 laat echter zien dat ook in Castricum hoge waarden gemeten worden. Volgens het onderzoeksinstituut zijn die niet toe te schrijven aan de staalfabriek maar aan houtrook. Naar aanleiding van dat rapport besloten verschillende inwoners in actie te komen, in samenwerking met Scapeler, dat gespecialiseerd is in het meten van fijnstof.
Taetske Grendelman is een van die bezorgde Castricummers. ,,Het was voor mij echt een eyeopener dat lokale bronnen – zoals houtkachels – soms net zo erg en soms zelfs erger zijn dan de uitstoot van fijnstof door Tata Steel. Dat houtrook net als tabaksrook veel schadelijke en kankerverwekkende stoffen kan bevatten, was nieuw voor mij.’’
Overlast in beeld brengen
Volgens het RIVM vormt houtstook ongeveer 23 procent van de uitstoot van fijnstof in Nederland. De metingen in Castricum maken zichtbaar dat er op verschillende plaatsen in de gemeente uitstoot van fijnstof door houtstook is. Deze houtstookpieken zijn er vooral in de avonduren en in mindere mate overdag. De grafieken kunnen aanwijzen in welke windrichting de houtkachels staan. Een belangrijke conclusie van het onderzoek is dan ook dat je houtrookoverlast in beeld kunt brengen.
‘Verantwoord stoken bestaat niet’
De Nederlandse haarden- en kachelbranche pleit voor verantwoord stoken. Dat doet ook de Stichting De Groene Stoker. Zij stellen dat stokers opvoeden en kennis verspreiden over houtstook de weg is om overlast terug te brengen. Veel hangt er volgens die partijen van af hoe je stookt. Volgens de GGD bestaat er geen veilige norm voor fijnstof en ook Stichting HoutrookVrij is die mening toegedaan. Luchtkwaliteitsdeskundigen pleiten voor een stookverbod bij ongunstig weer. Hoe nu verder?
‘Algemeen verbod’
Het Planbureau voor de Leefomgeving adviseerde al in 2019 een algemeen verbod op houtkachels. Temeer daar er geen veilige ondergrens bestaat voor ultrafijnstof evenmin voor fijnstof. Ook eco-designkachels of pellet kachels zijn volgens het planbureau niet schoon. Helpt het om de stookwijzer te raadplegen? Deze adviseert over wanneer het vuur beter uit kan blijven in verband met de gezondheid en het milieu. Taetske: ,,Het zou zeker schelen, maar het lijkt alsof niet heel veel mensen dat doen. De grafieken laten zien dat zodra mensen de kachel aandoen, de WHO-richtlijnen vaak worden overschreden. Ook als er geen stookalert is.’’
Het burgerinitiatief gaat verder met het verzamelen van informatie en Scapeler helpt met het onzichtbare zichtbaar maken. Dat lijkt nodig om meer bewustwording te creëren bij inwoners en politiek. Het Castricumse coalitieakkoord rept niet over houtrook en fijnstof wordt alleen genoemd in een bijzin. De coalitie wil wel stimuleren dat CO2-neutraal en fijnstofarm gebouwd wordt.
PAK’s (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen) zijn een groep organische stoffen die ontstaan door onvolledige verbranding. Ze worden in het lichaam opgenomen door inademing of via de voeding. Bijvoorbeeld door het eten van verbrand voedsel. Het belangrijkste toxicologische effect van PAK’s is kanker. Bij hoge concentraties kunnen PAK’s ook negatieve effecten op de huid hebben en oog- en slijmvliesirritaties veroorzaken. Mensen met luchtwegproblemen en astma ondervinden direct last van de houtstook.
Op de foto:
Dieter Pientka en André van der Wiel van Scapeler meten fijnstof. (Foto: Scapeler)