In haar ingezonden brief van 7 mei trekt Stichting Houtrookvrij fel van leer tegen houtkachels – ook tegen moderne, gecertificeerde modellen. Daarbij worden cijfers zonder context gepresenteerd, internationale adviezen selectief geïnterpreteerd en technische innovaties gemakzuchtig van tafel geveegd. Belangrijker nog: Stichting Houtrookvrij handelt niet vanuit neutrale belangen, maar voert een activistische agenda zonder ruimte voor nuance of oplossingen.

Misleidende cijfers

Zo wordt gesteld dat houtkachels verantwoordelijk zijn voor 23% van de totale PM2.5-uitstoot. Dat getal komt uit de Nederlandse Emissieregistratie (RIVM, 2020), maar betreft álle vormen van particuliere houtverbranding: open haarden, vuurkorven, oude allesbranders, enzovoort. Moderne EcoDesign-kachels -sinds 2022 verplicht voor nieuwe verkoop in de EU- stoten tot 80 à 90% minder fijnstof uit dan oude toestellen (TNO, Emissies van houtkachels in de praktijk, 2021). Door geen onderscheid te maken tussen oud en nieuw, ontstaat een onjuist beeld.

Ook het genoemde cijfer “16.800 keer meer uitstoot dan de WHO-norm” is volledig uit zijn verband gerukt. De WHO-norm voor PM2.5 is een jaargemiddelde concentratie in buitenlucht van 5 µg/m³ (WHO Air Quality Guidelines, 2021). Het gaat dus niet om een emissienorm voor apparaten. Een vergelijking met directe uitstoot is feitelijk onjuist.

Selectieve en niet-onafhankelijke bronnen

De ingezonden brief verwijst naar Milieu Centraal en het Longfonds als gezaghebbende bronnen. Wat niet wordt vermeld: beide organisaties worden grotendeels gefinancierd met overheidssubsidie. Milieu Centraal ontvangt structurele financiering van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (Milieu Centraal Jaarverslag 2023), en het Longfonds ontvangt subsidies via onder meer het Volksgezondheidsonderzoek (ZonMw) en het Schone Lucht Akkoord. Ze zijn dus niet onafhankelijk, maar werken binnen het bestaande overheidsbeleid.

Ook verwijzingen naar internationale artsenorganisaties zijn selectief. Ja, bepaalde organisaties spreken zich uit tegen houtrook in stedelijke contexten, maar in landen als Duitsland blijft houtverbranding gewoon erkend als duurzame energiebron binnen de Europese Richtlijn voor Hernieuwbare Energie. Het Umweltbundesamt adviseert vooral scherpere emissie-eisen en handhaving, géén totaalverbod (UBA: Holzfeuerung und Luftreinhaltung, 2022).

Afwijzen van oplossingen

Wat opvalt is dat Stichting Houtrookvrij geen ruimte biedt voor technische vooruitgang of samenwerking met de sector. Innovaties zoals fijnstoffilters, naverbranders, automatische beluchting en schonere pelletinstallaties worden stelselmatig afgewezen. In andere landen, zoals Oostenrijk en Duitsland, worden deze juist gestimuleerd en succesvol toegepast. De Vereniging Nederlandse Haarden- en Kachelbranche (NHK) pleit al jaren voor meer bewustwording én modernisering van installaties (NHK, 2023).

Activisme vermomd als zorg

Stichting Houtrookvrij presenteert zich als gezondheidsorganisatie, maar voert in werkelijkheid een activistische campagne tegen álle vormen van houtstook – ook wanneer die aantoonbaar schoner en gecontroleerd kunnen plaatsvinden. De stichting werkt nauwelijks samen met onafhankelijke onderzoeksinstituten of beleidsmakers die zoeken naar haalbare verduurzaming. In plaats van samenwerking kiest men voor polarisatie.

De samenleving verdient een feitelijk en eerlijk debat over luchtkwaliteit en gezondheid. Dat betekent: ruimte voor nuance, oog voor technische vooruitgang en samenwerking over de grenzen van belangengroepen heen. Angst zaaien en oplossingen negeren draagt daar niet aan bij.

Dave Ouwerkerk, Haardencentrum Alkmaar