Bianca Bartels presenteert boek over Bakkumse bakkerij

Foto boven:
Bianca Bartels. (Foto: © Tessa Posthuma de Boer)

Castricum – De Amsterdamse journalist Bianca Bartels komt uit een broodbakkersfamilie. Haar opa en oma hadden voor de oorlog een zaak aan de Bakkummerstraat. Zij schreef het boek ‘Brood op de plank’, een familiekroniek van drie generaties warme bakkers, dat op dinsdagmiddag 4 april wordt gepresenteerd in De Duynkant van Oud-Castricum.

Door Hans Boot

Op de vraag wie Bianca Bartels (1968) is, antwoordt zij: ,,Ik ben journalist, maar ik voel me vooral een dochter, kleindochter en achterkleindochter van warme bakkers. In mijn familie zaten een stuk of vijftien bakkers. Dat waren voornamelijk broodbakkers, maar ook een paar banketbakkers.’’

Bianca licht toe hoe ze ertoe kwam om een boek over haar familie te schrijven: ,,Mijn ouders vroegen me zo’n twaalf jaar geleden om het verhaal op papier te zetten van mijn voorouders, die van 1903 tot en met 1997 verschillende bakkerijen runden. Omdat ik journalist ben, vind ik het leuk om uitgebreid onderzoek te doen. Al snel liep het project daardoor op een gezellige manier uit de hand. Ik vond steeds meer informatie en ontdekte dat er nog geen boek bestond over de geschiedenis van het bakkersambacht gedurende de hele twintigste eeuw. Ik besloot daarom om ook dát verhaal te vertellen, naast dat van mijn voorouders. Mijn boek ‘Brood op de plank’ is daardoor voor een breed publiek interessant. Je leeft niet alleen mee met de waargebeurde verhalen van al die echtparen die bakkerijen runden, je ontdekt ook hoe de middenstand – met bakkerijen in het bijzonder – zich ontwikkelde. En hoe het zit met het veranderde assortiment, van roggebrood en regeringsbrood tot wittebrood, de volkorenbroodhype, Franse stokbroden en de populariteit van croissants.’’

‘Bleekneusjes’

In het boek is een hoofdstuk gewijd aan de periode dat de grootouders van Bianca een zaak hadden in Bakkum. Zij vertelt daarover: ,,Twee van mijn overgrootouders begonnen in 1903 hun zaak in Purmerend. De andere overgrootouders zetten hun bakkerij in 1904 op in Heiloo. De zoon van het eerste paar trouwde de dochter van het tweede. Dat waren mijn grootouders Frans en Corrie Bartels. In 1930 vestigden zij hun zaak in Bakkum aan de Bakkummerstraat 13. Ze kregen daar zes kinderen, verhuurden om rond te komen in het begin ook kamers aan badgasten en bouwden al snel een goed lopende bakkerij op. Ze verkochten brood vanuit hun winkel, maar het meeste brachten ze rond. Dat ging voornamelijk naar katholieke klanten, want zo werkte dat als je zelf katholiek was. Ook leverden ze aan het kampeerterrein aan de Zeeweg en aan het grote kinderkoloniehuis St. Antonius, waar vanaf 1934 in de vakanties ‘bleekneusjes’ uit de stad naartoe kwamen voor een portie rust, reinheid en regelmaat.

Corrie Bartels, de oma van Bianca, in de deuropening van de bakkerij, Bakkummerstraat 13, circa 1930. (Foto afkomstig uit ‘Brood op de plank’)

In november 1942 moesten mijn grootouders van de ene op de andere dag hun pand verlaten, omdat het gevorderd werd door de Duitsers vanwege de aanleg van de Atlantikwall. Dat was natuurlijk een ramp. Gelukkig konden ze met hun grote gezin boven de bakkerij van Frans’ ouders in Purmerend terecht. Na de oorlog bleek dat hun pand aan de Bakkummerstraat was vernietigd. Ze zijn toen in de Amsterdamse Rijnstraat een nieuwe zaak begonnen.’’

Speculaassnijmachine

Het schrijven van haar historische boek vereiste voor Bianca het nodige onderzoek:

,,Ik heb heel veel mensen voor mijn boek kunnen interviewen, maar voor bepaalde details moest ik in de archieven duiken. Toen mijn grootouders na de oorlog opnieuw moesten beginnen in Amsterdam, hebben ze daar jarenlang rechtszaken moeten voeren met de voormalige eigenaar van die bakkerij. Die man was opgepakt, omdat hij bij de NSB had gezeten. Van deze rechtszaken had ik geen papieren, maar gelukkig vond ik die in het Nationaal Archief. Daar lag een enorm dossier van tweeduizend pagina’s dat ik helemaal heb doorgeploegd.

Ik vond daar heel veel waardevolle documenten, waaronder rechtbankverslagen, handgeschreven briefjes van mijn opa en contracten. Ik had uit verhalen gehoord dat mijn opa in november 1942 tegen de regels in bakkerij-inventaris uit zijn zaak in Bakkum had weten te smokkelen met een paardenkar van een boer. In het Nationaal Archief vond ik de officiële lijst met wat hij precies had meegenomen, waaronder een broodsnijmachine, gebaksschalen, roerkommen en een speculaassnijmachine. Van dit soort details word ik heel gelukkig. Ik heb tijdens mijn research ook gebruik gemaakt van de informatie van zowel de site van Oud-Castricum als van de oorlogsboeken van John Heideman ‘’

De cover van ‘Brood op de plank’. (Afbeelding: aangeleverd)

Presentatie

Het boek ‘Brood op de plank’, uitgegeven door Uitgeverij Nieuw Amsterdam, wordt op 4 april gepresenteerd door Bianca Bartels in het Historisch informatiecentrum De Duynkant van de Stichting Oud-Castricum. De schrijfster wordt daarbij geassisteerd door Boekhandel Laan. John Heideman zal dan ook iets over zijn research vertellen, waar Bianca voor haar boek veel aan heeft gehad. De lezing begint om 16.00 uur en eindigt rond 17.30 uur. De Duynkant is open vanaf 15.00 uur. De toegang is gratis. Vanaf 31 maart is het boek verkrijgbaar in alle boekwinkels.