Castricum – Voor het eerst in de geschiedenis is het niet mogelijk op gezamenlijk de oorlogsslachtoffers te gedenken. Waar normaal gesproken inwoners van de gemeente Castricum bijeen komen om een eerbetoon te brengen aan hen die gevallen zijn voor vrijheid en vrede, was dat vandaag niet mogelijk. Daarom publiceren we hieronder de volledige toespraak van burgemeester Toon Mans. (Foto: Pixabay)
Het is 4 mei 2020. Op deze dag hangen de vlaggen halfstok. Hier in de gemeente Castricum staan we schouder aan schouder rondom het monument dat symbool staat voor de strijd die Nederland leverde voor de vrijheid. Tachtig jaar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, zijn we hier bij elkaar. We herdenken de slachtoffers van deze oorlog. En we gedenken de militairen die op vele plekken in de wereld sneuvelden bij vredesmissies. We zijn in gedachten bij hen die vielen voor het vaderland, waar ook ter wereld.
De herdenking van dit jaar is anders dan die van voorgaande jaren. We zijn met een veel kleinere groep en de aankleding en plechtigheden zijn beperkter. Dat kan niet anders dit jaar, want we hebben te maken met het besmettingsrisico van het coronavirus. Desondanks is het belangrijk om stil te staan bij het leed dat we op 4 mei herdenken. Dat doen we dit jaar in klein verband, maar wel op een saamhorige en hechte manier.
We zijn stil vanavond, opnieuw twee minuten. Wij lopen langs ons monument. Anderen kijken thuis naar de herdenking op televisie. De Koning en de Koningin leggen een krans bij het monument op de Dam. Daar is het stil, want het plein is verlaten. Er is geen publiek, alleen op afstand, achter het tv-toestel.
We mogen dankbaar zijn dat we leven in vrijheid. En we moeten zuinig zijn op deze vrijheid. Deze vrijheid is gebaseerd op belangrijke waarden in onze samenleving, zoals respect voor elkaar en vrijheid om je mening te geven. Die waarden leren we onze kinderen. En daarmee geven we onze vrijheid door als een groot goed. Als wij onze kinderen niet goed leren hoe ze met vrijheid om moeten gaan, dan komt onze vrijheid in gevaar. Dan zegeviert het recht van de sterkste, dan verdwijnt respect en raakt de samenleving uit balans. Jouw ruimte om je vrij te ontwikkelen, raakt beknot ten gunste van de ander die nog meer pakt. We moeten werk maken van onze vrijheid en ervoor zorgen dat onze vrijheid in tact blijft.
Bij het herdenken van de vrijheid en de slachtoffers van oorlogsgeweld bestaan verschillende denkbeelden. Veel mensen denken aan de Tweede Wereldoorlog. Anderen denken aan de vrijheid die we nu hebben door de inzet van mensen die het slachtoffer zijn geworden van de strijd om dezelfde vrijheid. Er zijn mensen die verdrietig zijn omdat ze persoonlijke herinneringen hebben aan de oorlogstijd. Of omdat ze iets dierbaars zijn kwijtgeraakt. De aanleidingen zijn heel verschillend, maar we zoeken elkaar toch op, op deze plek in onze gemeente. Waar we in de stilte ‘uitspreken’ dat de vrijheid waarin we leven ons zo onvoorstelbaar dierbaar is. Zo onvoorstelbaar dierbaar, wat je eigenlijk alleen maar kunt begrijpen als je het ooit echt kwijt bent geraakt.
Onze kinderen hebben de ruimte, ze mogen veel, kansen genoeg, de wereld ligt aan hun voeten. Maar dezelfde wereld heeft vandaag ook geweld en agressie in petto, spanning en oorlog, dreiging en aanslag. Voortdurend zijn we ermee verbonden. Met onze smartphones die nooit meer uitgaan. Het lelijke wereldnieuws zit daarmee letterlijk in je borstzak. Die smartphone kun je uitzetten, maar het nieuws niet.
Nu negen jaar geleden begon de oorlog in Syrië. Dat is de recentste grote oorlog van onze tijd. Er staat daar intussen geen steen meer op de andere en bombardementen zijn er nog steeds aan de orde van de dag. Syrische vluchtelingen trokken in grote groepen door Europa en Europese regeringen verdeelden de aantallen voor de opvang. Maar daarbij liep het telkens spaak. Op dit moment zit er een grote groep vluchtelingen vast bij de grens tussen Griekenland en Turkije. Er zijn daar duizenden mensen die elke dag de oversteek proberen te maken en Europa proberen binnen te komen. De omstandigheden zijn er vreselijk: er wordt op mensen geschoten, er is veel te weinig te eten en er is nauwelijks onderdak. Als je dit ziet, dan zie je al gauw dat onze waarden als respect voor mensen en bewegingsvrijheid op gespannen voet staat met de realiteit van alle dag.
In de wereld om ons heen is het niet altijd beslist pais en vree, dat is duidelijk. Maar het is ook duidelijk dat we zelf wel iets kunnen bijdragen aan een betere wereld. Toon respect voor elkaar, geef elkaar de ruimte en pik de ruimte van een ander niet voor jezelf in. Geef daarin de vrijheid door aan die ander. Houd daarbij in het oog en in je hart, dat voor de vrijheid die jij nu meemaakt, andere mensen gevochten hebben. Daarmee realiseer je blijvend dat onze vrijheid, die van jou en mij, die van ons, niet vanzelfsprekend is.
En daarom zijn we straks ook echt twee minuten stil: niet uit vanzelfsprekendheid, maar uit respect voor de gevallenen voor de vrijheid.