Nieuw beleidskader sociaal domein levert nog heel wat discussie op

Castricum – Kan de gemeenteraad volgende week donderdag een besluit nemen over het nieuwe beleidskader voor het sociaal domein? Die vraag stond vorige week centraal in een bijeenkomst van de raadscommissie. De meningen bleken verdeeld te zijn. Waar de ene partij vond dat wethouder Falgun Binnendijk groen licht kon krijgen voor het vaststellen van het stuk, wat er bij andere partijen twijfel en moest eerst in de eigen fractie beraadslaagd worden.

Door Raimond Bos

De materie is complex en raakt veel inwoners van de gemeente Castricum. Het nieuwe beleidskader wordt overigens in de vier BUCH-gemeenten aan de raadsleden voorgeleid. Voor het uitvoeren van de taken binnen het zogenoemde sociaal domein heeft de gemeente in 2016 een beleidskader opgesteld. Dat document had een doorlooptijd van twee jaar en is daarna twee keer met dezelfde periode verlengd. Nu is het tijd om een nieuw beleidskader vast te stellen, want in de tussenliggende jaren is er heel wat gewijzigd. Het sociaal domein is de verzamelnaam voor alle inspanningen die de gemeente verricht rond werk, participatie, zelfredzaamheid, zorg en jeugd. Dat gebeurt op basis van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de Participatiewet en de Jeugdwet. Veel taken binnen het sociaal domein werden vroeger door de Rijksoverheid uitgevoerd, maar vallen nu onder de gemeenten. Bovendien is de vraag naar hulp en ondersteuning in de afgelopen jaren groter en ingewikkelder geworden. Voor de gemeente wordt het steeds lastiger om alle hulp kwalitatief hoogwaardig én betaalbaar te houden. Het nieuwe beleidskader moet ervoor zorgen dat de kosten beheersbaar blijven en er tegelijkertijd niemand buiten de boot valt.

Wat vooraf ging

Op 28 september werd het conceptbeleidskader gepresenteerd tijdens een gezamenlijke bijeenkomst van de BUCH-gemeenten. Vervolgens hebben de raadsleden zich over het stuk kunnen buigen en heeft ook de Adviesraad Sociaal Domein er een advies over uitgebracht. Inmiddels is er een definitieve versie van het stuk. In de komende jaren wil de gemeente vooral flink inzetten op preventie. Zo hoopt men te voorkomen dat mensen met problemen verder in de moeilijkheden komen. Immers; hoe zwaarder de problematiek is, hoe meer geld het kost om die problemen te helpen oplossen. Verder is een belangrijk element van het beleidskader dat men werkt vanuit de inwoners en hun leefwereld. In een meer dan dertig pagina’s tellend document staan de bouwstenen beschreven om dit te kunnen bereiken. Onder meer een intensieve samenwerking met huisartsen in combinatie met het concept ‘Welzijn op recept’ moet hieraan een bijdrage gaan leveren. Het document heeft betrekking op de komende vier jaar.

Reactie raadsfracties

Met name dat concept ‘Welzijn op concept’ levert bij de PvdA-fractie vraagtekens op. Volgens Florence Eijck onderbreekt hierbij een duidelijke toelichting, evenals een financiële onderbouwing. Verder vroeg Eijck zich af wat er in de afgelopen jaren precies gebeurd is: ,,Wat is het uitgangspunt om op voort te kunnen borduren?’’ Als voorbeeld noemde ze het begrip inclusie: ,,Dat zou allang geregeld moeten zijn, of er zou op zijn minst een stevige basis moeten zijn gelegd.’’ Het kernbezwaar van de PvdA-fracties is echter de controleerbaarheid van het beleid. ,,Deel die wetenschap met ons, zodat wij ook wij vertrouwen krijgen dat het goed gaat’’, droeg ze de wethouder op. Het CDA toonde zich positief over het stuk en prees bij monde van Dorien Veldt-Alders onder meer het feit dat fysieke toegankelijkheid van gebouwen en locaties en begeleiding en training van vrijwilligers in het document zijn opgenomen.

Simpeler taalgebruik

Hannie Lutke Schipholt voerde namens GroenLinks het woord en was kritisch over één van de vier in het stuk opgenomen pijlers van beleid: duidelijke keuzes maken. ,,Waarom is dat een pijler van beleid? Beleid maken is per definitie duidelijke keuzes maken?’’ Ze wees ook op de zware verantwoordelijkheid die rust op de schouders van de gemeente: ,,Als het niet gaat werken, zullen de decentralisaties voor niets zijn geweest.’’ Aandachtspunten voor haar fractie zijn de steeds grotere belasting van mantelzorgers en de leefomstandigheden van statushouders in de gemeente. D66-woordvoerder Mariska El Ouni deed een beroep op de wethouder om het taalgebruik in het document voortaan wat simpeler te houden. Ze noemde als voorbeeld de term wenkend perspectief, die meerdere malen in het stuk te lezen is. ,,Te wollig, te abstract’’, oordeelde ze. Wethouder Falgun Binnendijk kon haar op dat vlak direct geruststellen: er komt een vereenvoudigde publieksversie van het beleidskader.

Prioritering

Volgens José van den Berg (Forza!) vormen met name de toenemende vergrijzing en migratie een punt van zorg, omdat die resulteren in hogere kosten. Ron de Haan (De VrijeLijst) verbaasde zich erover dat de gemeenteraad in 2021 nog keihard op de rem moest trappen, met name vanwege de enorme kosten in de jeugdzorg, terwijl daar nu kennelijk geen zorgen meer over zijn: ,,Is het wel terecht is dat we nu zo achterover leunen?’’ Hij pleitte verder voor meer inzicht in de resultaten van de al eerder genomen beheersmaatregelen en kreeg daarin de steun van GroenLinks en D66.  Andries de Rooij (VVD) benadrukte: ,,Het wordt spannend bij de uitwerking van de gebiedsplannen. Waar zit de prioritering? Als je keuzes moet maken, waar ga je dan voor kiezen? Dat missen we een beetje.’’ Lokaal Vitaal heeft er het volste vertrouwen in dat de kwetsbaarste mensen in onze samenleving goed geholpen zullen worden, maar: ,,Het zal nog een lange en harde weg worden’’, aldus Bart Dekker namens die partij.

De kip en het ei

De discussie had gaandeweg wel iets weg van de bekende vraag over de kip en het ei: in februari volgend jaar worden de resultaten van de beheersmaatregelen verwacht. Zou het niet beter zijn om die gegevens af te wachten, vroegen enkele raadsfracties zich af. De wethouder was er duidelijk over: ,,Dit is een integraal beleidskader, daarnaast heb je de beheersmaatregelen die u heeft afgesproken, waar al dan niet resultaten op zijn te behalen. Het één ligt in het verlengde van het ander, maar het is niet zo dat u de beheersmaatregelen nodig heeft om hiermee in te kunnen stemmen.’’ Toch kon de wethouder niet alle twijfels wegnemen. Enkele woordvoerders kondigden aan eerst binnen hun eigen fractie verder te willen beraadslagen en eventueel moties of amendementen voor te bereiden. Toch achtte een meerderheid van de commissieleden het onderwerp voldoende behandeld om op 22 december in de gemeenteraad een besluit over te kunnen nemen.