Exposities over Tweede Wereldoorlog druk bezocht

Foto boven:
Beeld van de expositie in Limmen. Naast de Britse paratroeper een schaalmodel van de neergestorte Mosquito en op het tafeltje een radio waarmee men Radio Oranje in de oorlog beluisterde
.

Castricum – Vorige week werd het startschot gegeven voor de fiets/wandelroute 75 jaar bevrijding. Deze voert via Castricum, Limmen, Akersloot en Uitgeest langs locaties die tijdens de Tweede Wereldoorlog bepalend waren. De Historische Verenigingen van deze gemeenten openden tevens een eigen expositie die de lokale oorlogsgeschiedenis in beeld brengt. In alle dorpskernen was een imposante documentaire over de oorlog te zien.

Tekst en foto’s: Henk de Reus

Het fiets-/wandelrouteboekje en de documentaire kwamen tot stand door een vruchtbare samenwerking tussen vier Historische kringen. Er is heel lang aan gewerkt. Uit zowel de documentaire als het boekje blijkt welke impact de oorlog op de dorpsbewoners had. Het project kwam mede tot stand dankzij een bijdrage uit het gemeentelijke bevrijdingsbudget. De redactie deed een rondje langs de exposities.

Castricum

Bij Oud Castricum opent Walter Leenaers, een nazaat van dokter Leenaers die van 1926 tot 1943 actief was in het verzet. In maart 1943 werd hij gearresteerd en gevangengezet. In mei van dat jaar werd hij als arts te werk gesteld in concentratiekamp Vugt. Walter Leenaers gaat in op het vieren van de bevrijding in de verschillende jubileumjaren, en zet de wijze waarop dit gebeurde af tegen het veranderende tijdsbeeld van een maatschappij die steeds nieuwe vormen aanneemt De kernvraag is steeds ‘Wat vieren wij op 5 mei ?’ Hierna gaat hij in op een aantal dagboeken die inwoners van Castricum in de oorlog schreven en die als basis dienden voor de expositie. Terwijl hij dit doet geeft hij de aanwezigen een inkijkje in de historie van toen.

De heer Walter Leenaers opent de expositie In Castricum.

Plattegrond

In de expositieruimte zijn de dagboeken terug te vinden, maar ook een plattegrond. Daarop is aangegeven welke huizen men in de oorlog op last van de bezetter moest afbreken. Een ontruimingsbevel is bijgevoegd, zo ook een aantal foto’s van de huizen van voor de afbraak. Verder bevindt zich in vitrinekasten historisch materiaal, zoals een stencilmachine van het Castricums verzet. Ook distributiebonnen en identiteitspapieren geven het tijdbeeld goed weer.

Stencilmachine van het verzet in Castricum.

Vrijwilliger Rob van Weert wijst naar een spel met pionnen dat enigszins de sfeer van Stratego uitstraalt. Het is voorzien van een Duits stempel. ,,Het was een door de Duitse propagandamachine goedgekeurd spel dat bij burgers werd aanbevolen. Het was bedoeld om niet zo vreemd te staan ten opzichte van de oorlog en dit als een spel te zien dat bij het leven hoort. “
Het is even schrikken als je het pand wilt verlaten en bij de uitgang een bord met de tekst ‘Minen Lebensgefahr’ tegenkomt met een doodskop eronder.

Limmen

In De Oude School in Limmen word je bij binnenkomst meteen in de gaten gehouden door twee militairen, een Duitse onderofficier en een Britse paratroeper. Ze staan zo’n twee meter uit elkaar. Niet verkeerd in corona-tijd. Of zullen het soms geen vrienden van elkaar zijn? Verderop staat een Harley Davidson, geflankeerd door een Amerikaans paramilitair en een tanksoldaat met dezelfde nationaliteit. Vrijwilliger Co Dirkson heeft aan de hand van het kenteken kunnen traceren dat de Harley uit 1943 dateert. Niet bekend is wie het rond die tijd gebruikte. Geen slecht idee om bij dit kostbare collectors item twee Yankees te posteren.

Een Harley Davidson uit 1943 maakt deel uit van de expositie in Limmen.

Wim Meijer uit Limmen is een van de bezoekers van de tentoonstelling. Hij laat twee foto’s zien van tegeltjes die bij hem thuis boven de schoorsteen hangen. Ze behoorden toe aan zijn ouders. Op het ene tegeltje staat een vredesduif met de tekst ‘Vrede 1945’. Op de andere is een oranje vaandel te zien met de tekst ‘Wij willen ons zelve zijn en blijven. Koningin Wilhelmina’. Meijer: ,,Ik wil graag weten welke betekenis de tegeltjes hebben en hoe mijn ouders hieraan gekomen zijn. Ik heb het ze nooit kunnen vragen en ze hebben het mij nooit verteld.” Misschien een waardevolle toevoeging aan de collectie van Oud Limmen?

Uitgeest

Theo van Duivenvoorde (Vereniging Oud Uitgeest) zegt dat de expositie vanwege corona is ondergebracht in Dorpshuis de Zwaan. Hij krijgt mooie reacties op de documentaire. ,,Sommige mensen zijn aangedaan na het zien van de video”. Anneke Terra memoreert aan de vijf woningen aan de Kleis die de bezetter in brand stak. Reden hiervoor was dat men tussen Castricum en Uitgeest een bom op het spoor vond. ,,In een van deze woningen die in 1946 werden herbouwd woont mijn moeder.”

Een andere bezoeker, die liever anoniem blijft, vertelt dat zijn moeder in de oorlog naast het huis van Simon Twisk woonde toen deze thuis door de Duitsers werd vermoord. Van Duivenvoorde zegt dat er veel bezoekers op de expositie zijn afgekomen. Hij verwijst naar de app ‘IZI travel’, die het mogelijk maakt om op markante plaatsen van de route audiofragmenten te beluisteren met informatie over de desbetreffende locatie.

Akersloot

Frans Zonneveld (Historische Vereniging Oud Akersloot) weet dat de eerste enthousiaste personen de route een week geleden al hebben afgelegd. ,,Enthousiasme genoeg dus.” Koen Pereboom en Malissa Burghout hebben zojuist de documentaire ’75 jaar vrijheid’ gekeken. Ze wonen in Akersloot, maar Koen komt oorspronkelijk uit Castricum. ,,De film liet mij dingen over Castricum zien die ik niet eens wist, zoals de executie van tien willekeurige verzetsmannen nabij het oorlogsmonument.”

Veel belangstelling voor de documentaire in Akersloot.

Malissa vond de film interessant, informatief en indrukwekkend. ,,Het leerde mij veel over de tactiek van de bezetter, zoals het afbranden van huizen om inwoners af te schrikken nadat ze ontdekt hadden dat er een bom op de rails was geplaatst.” Akersloter Piet van der Molen is alle dorpskernen afgefietst en heeft zodoende al heel wat kilometers in de benen. Hij heeft jaren een bootje in de jachthaven gehad, maar wist niet dat een deel van de jachthaven van 1939 tot 1940 was ingericht als basis voor dubbeldeks verkenningsvliegtuigen van de marine. ,,Ik vond trouwens de hele route mooi en interessant en heb veel lof en waardering voor de manier waarop alles is opgezet.”

Veel bezoekers

Naar schatting zijn de exposities in het vorige weekeinde door meer dan 1000 personen bezocht. Dit moet de vele vrijwilligers die zich hebben ingezet goed doen. De exposities in Castricum en Limmen zijn ook dit weekeinde te bezoeken.