Regio – Sinds 1 januari 2017 zijn de ambtelijke organisaties van Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo gefuseerd tot de Werkorganisatie BUCH. Recent heeft adviesbureau Berenschot de ambtelijke samenwerking geëvalueerd en hiervan een rapport opgemaakt. De vier colleges hebben deze week kennisgenomen van dit rapport. Ze hebben besloten om het rapport aan te bieden aan de gemeenteraden.
In de evaluatie stond de volgende onderzoeksvraag centraal: hoe ver is de BUCH met het behalen van de doelstellingen die bij het aangaan van de samenwerking zijn geformuleerd en wat is er in de nabije toekomst nodig om de doelstellingen (beter) te halen? De vier gemeenten hadden voor de ambtelijke fusie de volgende doelstellingen in het bedrijfsplan ‘Samen maar toch apart’ geformuleerd: verminderen van kwetsbaarheid, verder verbeteren van kwaliteit en het beheersen van kosten (3 K’s). Gemeentelijke kleur en politiek bestuurlijke grip noemden zij als belangrijk te behouden kwaliteiten (2 G’s). In het rapport trekt Berenschot conclusies over deze doelstellingen. Daarnaast staan er aanbevelingen in het rapport. Ook is een benchmark toegevoegd als bijlage aan de evaluatie. Hiervoor heeft Berenschot de BUCH vergeleken met andere ambtelijk gefuseerde organisaties en een aantal 100.000+-gemeenten.
Conclusies
Berenschot concludeert dat de publieke dienstverlening na een korte dip nu een stijgende lijn vertoont. Men stelt: ,,Deze stijgende lijn is op zich een prestatie, gezien de perikelen tijdens en vlak na de fusie met de interne gerichtheid die daarbij hoort.’’ Volgens de onderzoekers laten de cijfers wel zien dat de Werkorganisatie BUCH die vooruitgang nog niet op alle fronten heeft geboekt. De ambtelijke fusie en de situatie in de eerste fase worden door veel betrokkenen als een ‘survival’ beschreven. Medewerkers ervoeren een hoge werkdruk, terwijl de werkbeleving omlaag ging. Berenschot: ,,Een voorwaarde om de ambitieuze doelstelling te halen, is ook dat organisatie en medewerkers (meer) worden ontwikkeld. De optelsom van de oude gemeenten is niet voldoende om de beoogde kwaliteit te bereiken.’’
Financiële doelstelling niet behaald
Ook op de financiële kant van de fusie valt het nodige op te merken. De belangrijkste financiële doelstelling in het bedrijfsplan ging uit van een structurele daling van de begroting van Werkorganisatie BUCH met 4% over de periode 2017-2020. Op basis van de ontwikkeling van de begroting over deze periode (€ 56 miljoen in 2017, €72 miljoen in 2020) concludeert het adviesbureau dat deze oorspronkelijke doelstelling niet is behaald. Hierbij moet opgemerkt worden dat de taakstelling gebaseerd is op een gelijkblijvend takenpakket van Werkorganisatie BUCH. In de praktijk is het takenpakket juist uitgebreid. Daarnaast zorgen autonome ontwikkelingen voor een stijging van de begroting. Een absolute daling van de begroting van de Werkorganisatie BUCH was volgens Berenschot geen realistisch doel.
Draagvlak
Men concludeert tevens dat het draagvlak voor de fusie minder is geworden. De gemeenten verschillen onderling (te) vaak van mening en die fricties blijven dan (te) lang in de lucht hangen. Ook sturen de gemeenten wordt niet expliciet op de doelstellingen van het bedrijfsplan. ,,De organisatie was in het begin meer bezig om de basis op orde te krijgen dan gericht op gestelde (langeretermijn)doelen die eruit voort moesten komen.’’ Verder staat in het rapport dat er bij de vier gemeenten verschillende beelden bestaan over de bestuurlijke toekomst. ,,Het bestuurlijk perspectief hangt zo als een zwaard van Damocles boven de samenwerking en staat een verdere ontwikkeling in de weg. Landelijk onderzoek wijst echter uit dat helderheid en eenduidigheid over een stip op de horizon noodzakelijk is om de samenwerking ook op langere termijn succesvol te laten zijn.’’
Vervolg
Bureau Berenschot presenteert het rapport vandaag aan de vier gemeenteraden. De raadsleden hebben dan gelegenheid om vragen te stellen. De planning is dat de colleges later dit jaar een standpunt innemen en dit vervolgens voorleggen aan de gemeenteraden.